Aina za ndoa

​Aina za ndoa huweza kuainishwa kwa misingi tofauti, kulingana na idadi ya wanandoa, jinsi ya kuchagua mwenzi, au utaratibu wa sheria za ndoa.

​Hizi hapa ni aina kuu za ndoa zinazojulikana na kujadiliwa sana:

​1. Kulingana na Idadi ya Wanandoa (Forms of Marriage)

​Huu ndio uainishaji unaojulikana zaidi, unaoangalia ni watu wangapi wanahusika katika muungano wa ndoa:

​a) Ndoa ya Mke Mmoja (Monogamy)

• ​Maelezo: Huu ni muungano wa ndoa kati ya mwanaume mmoja na mwanamke mmoja. Ni aina ya ndoa inayokubalika kisheria na kidini katika sehemu kubwa ya dunia.
• ​Mfano: Ndoa nyingi za Kikristo na za kiserikali.

​b) Ndoa ya Zaidi ya Mwenzi Mmoja (Polygamy)

• ​Maelezo: Hii inajumuisha muungano wa ndoa wa mtu mmoja na zaidi ya mwenzi mmoja kwa wakati mmoja.
• ​Aina zake ni:
  • ​Mitala (Polygyny): Mwanaume mmoja anaoa zaidi ya mke mmoja. Huu ndio mtindo wa mitala unaojulikana zaidi, hasa katika tamaduni za Kiislamu na baadhi ya tamaduni za Kiafrika.
  • ​Mitala ya Kike (Polyandry): Mwanamke mmoja anaolewa na zaidi ya mume mmoja. Hii ni aina adimu sana, inayopatikana katika tamaduni chache sana, kwa mfano katika maeneo fulani ya Tibet au India.

​2. Kulingana na Utaratibu wa Kuchagua Mwenzi

​Huu unaangalia jinsi wanandoa wanavyofikia uamuzi wa kuoana:

​a) Ndoa ya Kijicho/Kimapenzi (Love Marriage)

• ​Maelezo: Wanandoa huamua kuoana baada ya kujipenda wenyewe, bila shinikizo kubwa kutoka kwa wazazi au familia. Uamuzi hutokana na mapenzi ya dhati.

​b) Ndoa za Kupangwa (Arranged Marriage)

• ​Maelezo: Wazazi, wazee wa ukoo, au watu wengine muhimu katika familia huchagua au kupanga mwenzi wa kuoa/kuolewa kwa niaba ya mtoto wao.
• ​Lengo: Mara nyingi huangalia maslahi ya familia, hadhi ya kiuchumi, au ukaribu wa makabila.

​3. Kulingana na Utaratibu wa Sheria (Legal Procedures)

​Hii inategemea sheria na taratibu zinazotumika kuhalalisha ndoa:

​a) Ndoa za Kidini (Religious Marriage)

• ​Maelezo: Ndoa inayofungwa kulingana na mila na sheria za dini fulani (Mfano: Ndoa za Kiislamu, Kikristo, au za Kihindu).
• ​Uhalali: Katika nchi nyingi, ndoa hizi zinatambuliwa kisheria, mradi tu zimefuata masharti ya kiserikali pia.

​b) Ndoa za Kiserikali/Kivila (Civil Marriage)

• ​Maelezo: Ndoa inayofungwa na kutambulika chini ya sheria za nchi (serikali) na kusimamiwa na afisa wa serikali, kama vile Hakimu au Afisa wa Usajili wa Ndoa. Ndoa hii haina lazima iwe na ibada za kidini.

​c) Ndoa za Kimila (Customary Marriage)

• ​Maelezo: Ndoa inayofungwa na kutambulika kulingana na taratibu, sheria na desturi za kabila au jamii fulani (Mfano: kulipa mahari na kufanya sherehe za kimila).

​4. Aina Nyingine Zinazojitokeza

• ​Ndoa ya Utotoni (Child Marriage): Ndoa yoyote ambapo mmoja wa wanandoa au wote wawili hawajafikisha umri wa kisheria (kwa kawaida miaka 18). Hii mara nyingi hukatazwa na sheria za kimataifa na za nchi nyingi.
• ​Ndoa ya Muungano wa Jinsia Moja (Same-Sex Marriage): Muungano wa ndoa kati ya watu wawili wa jinsia moja. Ndoa hii inatambuliwa kisheria katika nchi chache duniani.

By ISACK SAGUYE