KILIMO CHA MAHARAGE

 

​Kilimo cha Maharage (Bean farming) ni muhimu sana kwa chakula na kipato, kwani maharage ni chanzo kikuu cha protini, madini ya chuma (Iron), na Zinki. Kwa kuwa ni zao la jamii ya mikunde, lina faida ya kuongeza rutuba ya udongo kwa kuweka naitrojeni ardhini.

​Huu hapa ni mwongozo wa kina kuhusu kilimo bora cha maharage hatua kwa hatua:

​1. Maandalizi ya Shamba na Mbegu

​Uchaguzi wa Eneo

• ​Hali ya Hewa: Maharage hustawi vizuri kwenye joto la wastani (12^\circ\text{C} hadi 32^\circ\text{C}) na yanahitaji mvua ya wastani (mm 400 - 1800 kwa msimu).
• ​Udongo: Pendelea udongo wenye rutuba ya wastani, unaopitisha maji vizuri, na usiotuamisha maji (Udongo wenye pH kati ya 5.5 na 7.0 ni mzuri).

​Uchaguzi wa Mbegu

​Chagua mbegu kulingana na mahitaji ya soko, muda wa kukomaa, na uwezo wa kuvumilia magonjwa:

• ​Aina Maarufu: Maharage ya Njano (Yellow Beans), Kahawia (kama Mbeya), Nyekundu (Red Kidney), na Sugar Beans.
• ​Mbegu Bora: Tumia mbegu zilizothibitishwa (Certified Seeds) zinazotolewa na vituo vya utafiti (kama TARI) kwani zina uwezo mkubwa wa kuota na kustahimili magonjwa.
• ​Tiba ya Mbegu: Ni muhimu kutibu mbegu kwa dawa (kama vile APRON Star) zenye viuatilifu vya ukungu na wadudu kabla ya kupanda.

​Maandalizi ya Shamba

• ​Lima shamba vizuri, ondoa magugu, na mabaki ya mazao ya msimu uliopita angalau mwezi mmoja kabla ya kupanda.

​2. Upandaji na Matumizi ya Mbolea

​Kupanda

• ​Wakati Sahihi: Panda mapema mwanzoni mwa mvua. Maharage hukomaa haraka (miezi 2 hadi 3) hivyo yanapaswa kukomaa kuelekea kiangazi au wakati mvua zimesimama ili kuzuia kuoza.
• ​Nafasi: Nafasi iliyopendekezwa ni wastani wa sentimita 50 (mstari hadi mstari) na sentimita 10 (mmea hadi mmea). Kina cha kupanda kinapaswa kuwa kati ya sentimita 2.5 hadi 4 (inchi 1 hadi 1.5).

​Matumizi ya Mbolea

​Maharage, kama mazao ya mikunde, hujitengenezea Naitrojeni yake yenyewe. Hivyo, hazihitaji mbolea za Naitrojeni nyingi (kama UREA au CAN).

• ​Mbolea Muhimu: Pendelea mbolea zenye Fosforasi (Phosphorus), ambayo ni muhimu kwa ukuaji wa mizizi. Tumia mbolea kama DAP, TSP, au Minjingu Phosphate wakati wa kupanda.
• ​Mbolea ya Asili: Matumizi ya Mboji au Samadi (mbolea ya wanyama) husaidia kuboresha rutuba ya udongo.

​3. Utunzaji wa Shamba

​Palizi

• ​Fanya Palizi mbili (2) za lazima kwa msimu:
  1. ​Palizi ya Kwanza: Wiki 2 hadi 3 baada ya maharage kuota.
  2. ​Palizi ya Pili: Kabla ya maharage kuanza kuchanua.
• ​Tahadhari: Usipalilie wakati maharage yanachanua au yanaanza kuzaa, kwa sababu unaweza kuyapukutisha maua na matunda.

​Umwagiliaji

• ​Maharage yanahitaji maji ya kutosha katika hatua mbili muhimu: Kabla ya kuchanua na wakati vitumba vya maharage (pods) vinajaa. Ukosefu wa maji katika vipindi hivi hupunguza mavuno sana.

​4. Kudhibiti Wadudu na Magonjwa

​Maharage hushambuliwa na wadudu na magonjwa hasa katika hali ya hewa yenye unyevu mwingi.